در شرایط اقتصادی ناپایدار، افزایش اجاره‌بها یکی از دغدغه‌های اصلی مستاجران است. بسیاری از صاحب‌خانه‌ها بدون توجه به شرایط عرف یا قانون، نرخ اجاره را به میزان قابل توجهی بالا می‌برند. در این مقاله به بررسی
حد قانونی افزایش اجاره‌بها و
راهکارهای مقابله با افزایش بیش از حد آن می‌پردازیم.
۱. سقف قانونی افزایش اجاره‌بها
بر اساس ماده ۷ قانون ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها، دولت موظف است در استان‌هایی که تورم بالای ۳۰ درصد دارد، نرخ رشد اجاره‌بها را تعیین کند. این سقف معمولاً
بیش از ۲۰ درصد افزایش سالانه ندارد، اما در عمل، برخی صاحب‌خانه‌ها این محدودیت را نادیده می‌گیرند .همچنین، بر اساس عرف بازار، افزایش اجاره‌بها باید با توجه به شرایط محله، تورم سالانه و قیمت‌های منطقه انجام شود. در صورتی که صاحب‌خانه این شرایط را رعایت نکند، مستاجر حق دارد از وی شکایت کند .
۲. راهکارهای مقابله با افزایش بیش از حد اجاره‌بها
الف) شکایت از صاحب‌خانه
اگر موجر اجاره را بیش از سقف قانونی دریافت کند، مستاجر می‌تواند
تا ۵ سال بعد از وی شکایت کند. در این صورت، صاحب‌خانه ملزم به
بازپرداخت مبلغ اضافی به همراه
جبران خسارت می‌شود .
ب) مذاکره و توافق دوطرفه
در صورت وجود اختلاف، بهتر است مستاجر و صاحب‌خانه در جلسه‌ای حضوری یا آنلاین به گفت‌وگو بنشینند. در این مذاکرات می‌توانند با توجه به تورم واقعی، مبلغی عادلانه را توافق کنند. این روش از درگیری‌های حقوقی جلوگیری می‌کند .
ج) استفاده از دفاتر املاک معتبر
برخی دفاتر املاک متعهد می‌شوند که اجاره‌بها را مطابق با
تعرفه‌های مصوب تعیین کنند. این دفاتر می‌توانند در صورت تخلف صاحب‌خانه، به عنوان شاهد در دادگاه عمل کنند .
د) اقدامات جمعی مستاجران
مستاجران یک مجموعه (مانند ساختمان یا مجتمع مسکونی) می‌توانند
کمیته مستاجران تشکیل دهند و با همکاری یکدیگر نرخ اجاره را در چارچوب قانون پیشنهاد دهند. این روش فشار قابل توجهی روی صاحب‌خانه برای رعایت عرف و قانون ایجاد می‌کند .
هـ) گزارش به نهادهای نظارتی
در صورت عدم همکاری صاحب‌خانه، مستاجر می‌تواند شکایت خود را به
سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان یا
ادارات املاک اعلام کند. این نهادها می‌توانند با اعمال جریمه یا تذکر به صاحب‌خانه، نرخ اجاره را به سقف قانونی بازگردانند .
۳. پیشنهادات بلندمدت برای ثبات بازار اجاره‌بها
- مالیات بر خانه‌های خالی: دولت می‌تواند با اخذ مالیات سنگین از خانه‌های خالی، عرضه مسکن را در بازار اجاره افزایش دهد و فشار قیمتی را کاهش دهد .
- شفاف‌سازی قیمت‌ها: ایجاد سامانه‌های آنلاین برای ثبت اجاره‌بها با توجه به شرایط محله و متراژ ملک، می‌تواند شفافیت لازم را فراهم کند .
- قوانین سفت‌گیرانه‌تر: تصویب قوانینی که افزایش اجاره‌بها را به میزان دقیقی مرتبط با تورم واقعی کشور محدود کند .
نتیجه‌گیری
افزایش اجاره‌بها باید در چارچوب قانون و عرف بازار انجام شود. صاحب‌خانه‌ها
حق ندارند اجاره را بیش از ۲۰ درصد در سال یا سقف تعیین‌شده از سوی دولت بالا ببرند. در صورت تخلف، مستاجران می‌توانند با شکایت، مذاکره یا همکاری با نهادهای نظارتی، خود را در برابر این افزایش‌های غیرمنصفانه حفظ کنند. در نهایت، ایجاد تعادل در بازار اجاره نیازمند مشارکت دولت، صاحب‌خانه‌ها و مستاجران است.
